گزارشی از ماجرای مرگ پر ابهام کودک کاری که در برنامه احسان علیخانی مشهور شد - مجله تور یک روزه

با ما همراه باشید و درباره وبلاگ ساعت اینترنتی بیشتر بدانید.

به گزارش گروه حوادث خبرنگاران از شهفرایند، رضا معروف بود؛ چون هفت سال پیش در برنامه ماه عسل شرکت کرده بود. از آرزوهایش نگفته بود؛ چون اصلا آرزویی نداشت. رضا پس از هجده سالگی، مدتی در خانه اشتغال لب خط از زیرمجموعه های جمعیت امام علی (ع) یعنی در کارگاه خیاطی، مشغول به کار شد. به گفته اطرافیان رضا، او برای تغییر زندگی خود ایستاد، تلاش کرد و به تدریج به نقطه اتکا و الگویی سالم برای دیگر بچه ها و نوجوانان خانه ایرانی تبدیل شد. رضا، به عنوان یک استعداد، در حال درخشیدن در عرصه هنر نیز بود و در آثار هنری گروه تئاتر خانه ایرانی لب خط ایفای نقش کرده بود. همین ها نشان می دهد که رضا نسبت به زندگی ناامید نبوده است؛ بلکه تلاش می کرده تا روی پای خود بایستد. تا بتواند پیشرفت کند. با این حال او حالا دیگر نفس نمی کشد.

محله لب خط رضاهای زیادی دارد

سوسن مازیارفر، مسئول خانه ایرانی لب خط، در گفت وگو با خبرنگار شهفرایند جزئیات بیشتری از زندگی رضا روایت کرد: رضا بعد از مرگ مادرش حال مساعدی نداشت. مادر او دو سال پیش در بیمارستان به علت یک بیماری جان باخت. مرگ او شوک بزرگی را به رضا داد. با این حال رضا دغدغه های ذهنی بسیار زیادی داشت؛ مهم ترین آن شرایط محله لب خط بود. فقر، اعتیاد و بچه های که تحت هیچ حمایتی نیستند، رضا را آشفته کرده بود. همواره می گفت نمی خواهم از این محل بروم، می خواهم این محله امن شود. می خواهم با خواهر و برادر و دوستانم در این محله با امنیت کامل زندگی کنم؛ اما هیچ وقت صدایش شنیده نشد. مانند رضا بسیارند. محله لب خط رضاهای زیادی دارد. اینکه وقتی کسی مرد تازه بخواهیم صدای او را بشنویم، درست نیست.

کسی صدای رضا را نشنید

رضا به علت دو بار اقدام به خودکشی اش و همچنین سختی ها و مسائلی که داشت، تحت اقدامات درمانی و حمایتی لازم به وسیله متخصص بود. از او همه جوره حمایت می شد: ما دغدغه های رضا را می دانستیم. اما کاش صدایش بیشتر شنیده می شد. همه مسائل از عهده یک نهاد مدنی که حیاتش دائم در خطر است، برنمی آید. هنگامی که به بضاعت اندک خود برای حمایت از تنها 6 هزار کودک در سراسر ایران می نگریم، طاقت دل مان طاق می شود. از میلیون ها حاشیه نشینی که نمی توانیم و وسع مان نمی رسد کنارشان باشیم. حجم معضلات محله لب خط شوش نیز مانند دیگر محلاتی که خانه های ایرانی در آنها واقع شده، بسیار شدید و وخیم است.

فعالان اجتماعی باسابقه می دانند سطح آسیب ها در محلات حاشیه اغلب به اندازه ای عمیق است که گاه حتی با سال ها مددکاری و پیگیری شرایط بچه ها و نوجوانان زخم خورده از فقر و اعتیاد و آشوب و خشونتِ رایج در محله، امکان تغییر در سرنوشت شان میسر نمی شود. حاشیه نشینانی که بنا بر آمار رسمی، بیست میلیون نفر هستند. بچه هایی که از بطن مادر، معتاد به دنیا می آیند، شناسنامه ندارند، مدرسه نمی فرایند، از شش یا هفت سالگی به خطرناک ترین کارها اشتغال دارند. به همین دلیل باز هم مانند تمام دو دهه فعالیت خود با صدای بلند تکرار می کنیم که امدادرسانی به تعداد معدودی از آسیب دیدگان حاشیه، گر چه شرط انسانیت ماست، اما چاره نهایی کار نیست.

واکنش ها به مرگ پسر بی آرزو

مرگ رضا سوال ها و جنجال های زیادی را به همراه داشته است. نخستین واکنش را احسان علیخانی داشت؛ مجری معروف صداوسیما که هفت سال پیش با رضا گپ وگفتی داشت.

احسان علیخانی در پست اینستاگرامی اش نوشت: درد اینجاست که درد را نمی توان به کسی حالی کرد. خبری شوکه کننده و این میزان سنگین برای همه ما که او را دیده بودیم و از دلش خبر داشتیم. رضا 7 سال پیش مهمان ماه عسل شد. وقتی قرار شد موضوع بچه ها کار، برای اولین بار در تلویزیون مطرح شود، رفقای جمعیت امام علی(ع) که در زمینه بچه های کار فعالیت می کردند. آنها دنبال تحصیل و آموزش شان بودند. برای همین گروه ما را با تعدادی از این بچه ها آشنا کردند. مستندی ساخته شد و بچه های جمعیت با کسب اجازه از خانواده ها، تعدادی از بچه ها را به برنامه آوردند تا همه دردهای زیر پوست شهر را ببینیم و کاری بکنیم. چه کسانی که مسئولیت قانونی دارند و چه انسان هایی که از دست شان کاری برمی آید. رضا جمله معروف آرزویی ندارم چون وقت نکردم بهش فکر کنم را در برنامه گفت. همه دیدند و آن روز، تعداد زیادی پیگیر یاری و یاری او و امثال او شدند و رضا را پیدا کردند. چند روز بعدش، مهمان ویژه برنامه عید فطر شد و گفت آرزو دارم از این محله برویم.

رضا با بچه های خانه ایرانی لب خط کار می کرد. با کلی آرزوی جدید و عشق، تا مادرش به طور ناگهانی از دنیا رفت و او دچار شوک و غمی سنگین شد. دو بار دست به خودکشی زد و خانه ایرانی لب خط، رضا را کامل تحت نظر مددکار و روانشناس قرار داد. او قول داده بود هر وقت فکر خودکشی به ذهنش خطور کرد با مددکار صحبت کند. دوباره رضا شروع کرد به درس خواندن و تمرین تئاتر. حتی بازی در چند تئاتر در خانه لب خط و کارکردن تا جایی که خودش دستگاهی بخرد و درآمدی بهتر داشته باشد. رضا ازدواج کرد؛ در سن کم و با دختری کم سن تر و باز بحرانی جدید برای او. عکس های رضا در زمین فوتبال و اجرای تئاتر و محل کار نشان می دهد که عشق و امید به آینده در او زنده بود. البته هنوز مراجع قانونی علت فوت را رسما اعلام نکرده اند. به دلایل حفظ حریم خصوصی و اخلاق، حتی رفقای خانه ایرانی لب خط هم نمی توانند از مسائل رضا و پیرامونش حرفی بزنند و باید در این داغ، شریک شد و گریست. چقدر در آن سال ها تحت فشار بودیم که چرا این قدر تلخ و غمگین شده برنامه؟! چرا از درد و رنج می گویید؟! رفقا می دانید چقدر بچه هایی شبیه رضا در همین شهر زندگی می کنند؟!

دغدغه های رضا

حالا باید به این سوالات پاسخ داد. رضا دغدغه داشت. مهم ترین دغدغه اش هم محله شان بود؛ شرایط بسیار اسفبار محله لب خط. چرا باید خواهر و برادر و دوستانم در همچین محله پرخطری زندگی کنند. این بزرگ ترین دغدغه فکری رضا بود.

رضا از ابتدای هجده سالگی، در یکی از خانه های اشتغال جمعیت حضور می یافت. او در محیطی صمیمی و دوست داشتنی، کنار چند نفر از بهترین دوستان هم محله ای اش، به کار خیاطی می پرداخت.

از آینده ناامید نبود

رضا دغدغه تأمین هزینه های زندگی خواهر و برادر کوچک ترش را داشت. جمعیت امام علی(ع) درباره مرگ پرحاشیه رضا چنین می گوید: رضا در شرف تشکیل خانواده نیز بود. او دچار این نگرانی شد که احتمال دارد خانه اشتغال هم تعطیل شود. به همین دلیل از خانه اشتغال رفت و در پرسکاری مشغول به کار شد. هر چند درباره علت مرگ رضا ما صاحب نظر نیستیم و پزشکی قانونی باید نظر دهد، اما در هر صورت باید گفت رضا روزهای خوبی را پشت سر می گذاشت. از آینده خود ناامید نبود. البته اینکه می گوییم روزهای خوب نسبی است. این روزهای خوبِ رضا، نسبت به روزهای بسیار بدی است که هر روز بر بی شمار کودک و نوجوان محلات حاشیه می گذرد. همچنین در زمینه شغلی نیز شرایط رو به پیشرفتی داشت؛ به طوری که در همین دی ماه، با پس انداز خود و به صورت قسطی، یک دستگاه پرس از صاحبکار خود خریده بود تا درآمدش را افزایش دهد. در ادامه این بیانیه آمده است: در صحبت ها و رفتارهای رضا در این مدت، هیچ علایم حادی دیده نمی شد. از طرف دیگر، پس از دومین اقدامش به خودکشی با مربی داوطلبی که پدرانه و برادرانه چهار سال کنارش بود، عهد بست که هر زمان حالش نامساعد بود، هر ساعتی از شبانه روز با او تماس بگیرد و صحبت کند. همواره به این پیمان خود وفادار بود. اما روزی که از دنیا رفت، مربی هیچ پیام یا تماسی از رضا نداشت. درواقع در این چند روزِ تلخ، به یاد می آوریم تمام دفعاتی را که فرزندان مان را در بحرانی ترین لحظات، به لطف تقدیر یا شانس، به هنگام یافتیم و از لبه پرتگاه خودکشی نجات شان دادیم.