نقد و آنالیز قلیان: بیایید سرگرمی دیگری پیدا کنیم! - مجله تور یک روزه

خوب بیایید یک بار برای همواره، قلیان را به صورت فنی آنالیز کنیم و ببینیم که واقعا داستان این دستگاه چیست.

قلیان چیست؟

به طور خلاصه، قلیان (Hookah یا Hubble-Bubble یا Sheesha) دستگاهی است متشکل از یک لوله (شلنگ) و یک بدنه که برای مصرف دود تنباکو، از طریق عبور از روی آب خنک استفاده می گردد. تنباکو در ظرفی که روی قلیان قرار گرفته است، به یاری زغال مخصوص، گرم شده و دودش پس از عبور از فیلتر آب خنک، از طریق لوله دستگاه، استعمال می گردد.

مصرف قلیان یکی از قدیمی ترین و محبوب ترین مراسم سنتی مربوط به کشور ترکیه بوده که به کشورهای خاورمیانه، هند و حتی آمریکا هم وارد شده است.

ضررهایی فراتر از باورمان

مهم ترین و عمومی ترین باور در خصوص قلیان، کمتر بودن ضرر آن برای بدن در مقایسه با سیگار است.

این باور غلط و اشتباه را باید از ذهنمان پاک کنیم؛ دود سیگار از سوزانده شدن تنباکو ایجاد می گردد و در قلیان هم، دود استعمال شده از گرم شدن تنباکو در ظرفی از طریق زغال ایجاد می گردد. دستاورد نهایی هر دو یکسان است؛ دود!

دود قلیان هم کاملا مشابه دود سیگار، کاملا سرطان زا است.

باور دوم این است که دود قلیان، به علت عبور از روی آب، ترکیبات مضرش را از دست می دهد.

متاسفانه این باور هم اشتباه است. دود عبور نموده از روی آب، نه تنها هیچ کدام از ترکیبات شیمیایی خود را از دست نمی دهد، بلکه به علت افزایش چگالی، بیشتر از دود سیگار در ریه ها رسوب می نماید. به علاوه، وجود میوه (اسانس میوه) و عسل در تنباکوی قلیان، هیچ تاثیری در کاهش نیکوتین و مواد سرطان زایش نخواهد داشت. البته، خنک شدن دود قلیان به واسطه عبورش از آب، سوزاندن ریه ها را کاهش می دهد.

اصلی ترین ضرر قلیان به واسطه زمان بیشتر مکش (Inhale) دود در مقایسه با سیگار است. این کار باعث می گردد تا چند ده برابر بیشتر، نیکوتین و مواد شیمیایی (مثل مونواکسیدکربن و آرسنیک) وارد ریه ها گردد. ضمناً، به علت اینکه تنباکو در قلیان از طریق زغال گرم می گردد، دود فراوری شده، مونواکسیدکربن بیشتری در مقایسه با سیگار دارد. این موضوع باعث افزایش غلظت خون و در نتیجه گرفتگی رگ ها و بیماری های قلبی می گردد.

جالب است بدانید تحقیقاتی که از طریق مرکز کنترل بیماری ها (Centers for Disease Control) در ایالات متحده اجرا شده، نشان داده که هر سیگار به طور میانه 0.5 لیتر دود وارد ریه ها می نماید و این در حالی است که با یک بار مصرف قلیان (بین 45 دقیقه تا یک ساعت) مقداری بین 20 تا 200 لیتر دود (بسته به میزان مصرف)، وارد ریه ها می گردد. یک حساب سرانگشتی نشان می دهد که یک ساعت استعمال قلیان، برابر با 40 تا 400 نخ سیگار است.

قلیان هم اعتیادآور است!

تنباکوی قلیان (که معمولا با عسل مخلوط شده و چسبناک است) هم همچون سیگار دارای نیکوتین است. تحقیقات نو نشان داده که میزان نیکوتینی که برای مصرف قلیان به مدت نیم ساعت وارد بدن انسان می گردد، برابر با میزان نیکوتین یک بسته سیگار است. بنابراین قلیان (حداقل!) به میزان سیگار، اعتیادآور است.

بهداشت قلیان

به جز سفره خانه های لوکس و گران قیمت، کمتر پیش می آید که قلیان ها بعد از هر بار استفاده، به طور کامل شسته شوند. این موضوع باعث می گردد که حتی اگر از دهنی های یک بار مصرف و شخصی استفاده کنیم، میکروب های زیادی بین افراد انتقال یابد. برای مثال، لوله یا به اصطلاح شلنگ قلیان، یکی از آلوده ترین قسمت های آن است و اگر مرتب شسته نگردد، باعث خواهد شد تا میکروب هایی که از طریق تماس دست به آن ها منتقل شده اند، به نفر بعدی انتقال یابند.

جمع بندی

باور اصلی به این سمت است که قلیان در مقایسه با سیگار، ضرر به مراتب کمتری برای بدن دارد. بر اساس همین باور غلط، نزدیک به 15 درصد از جوانان ایران، قلیان مصرف می نمایند. قلیان سرگرمی مقرون به صرفه و در دسترسی است ولی نباید از طریق ای برای برطرف خستگی یا گذراندن زمان تبدیل گردد. قلیان بسیار از آن چیزی که فکر می کنیم مضرتر است.

اگر قرار است به سفره خانه ای رفته و یک ساعت از قلیان استفاده کنیم، بهتر است که به جایش، یک بسته سیگار بکشیم؛ این طوری سالم تر خواهیم بود.