شمس العماره؛ بلندترین بنای تهران در عهد خود - مجله تور یک روزه

در رابطه با شمس العماره تهران دانستنی های جالب و جذابی وجود دارد که تماشا آن را هیجان انگیزتر می نماید و زیبایی آن به گونه ای است که گردشگران زیادی را از نقاط مختلف جهان به خود کشانده تا برای تماشا این عمارت، عکس گرفتن و حتی کشیدن نقاشی از روی آن ساعاتی را در مجموعه کاخ گلستان سپری نمایند؛ مجموعه ای که یکی از آثار به ثبت رسیده ایران در یونسکو است.

اولین ساختمان مرتفع تهران و نماد تهران قدیم

ناصرالدین شاه قاجار به سبب تأثیری که از فرنگ و ساختمان های بعضاً مرتفع آن گرفته بود، تصمیم گرفت تا دستور ساخت بنایی مرتفع در مرکز را بدهد؛ ناگفته نماند که تنها ساختمان های فرنگی باعث گرفتن این تصمیم به وسیله شاه شهید نشدند، بلکه وجود عمارت هایی نظیر عالی قاپو نیز مزید بر علت بوده و او را به ساخت این بنا مصمم تر کردند.

شروع ساخت شمس العماره از سال 1244 خورشیدی شروع شد و تا دو سال ادامه داشت و درنهایت در سال 1246 به اتمام رسید. با استدلال به بعضی شواهد، طرح شمس العماره و نقشه آن از شخصی به نام معیرالممالک بوده و معمار آن آقای علی محمد کاشی بوده است.

شمس العماره پس از تکمیل شدن، نماد تهران می گردد، این موضوع تا قبل از ساخته شدن سردر باغ ملی تحقق می یابد و پس از آن برای مدتی، این بنا (سردر باغ ملی) تبدیل به نماد تهران می گردد.

حتما توصیه می کنیم از کاخ سعدآباد و کاخ نیاوران تهران بازدید کنید.

شمس العماره، نخستین ساختمان با اسکلت فلزی در ایران

شمس العماره اولین بنای ایرانی بوده که در ساخت آن، اسکلت فلزی به کار رفته است که پس از آن و به تدریج این امر متداول تر می گردد. همان طور که گفته شد، این عمارت بلندترین ساختمان در تهران بوده که ارتفاع آن به چیزی حدود 35 متر می رسد و تقریباً 5 طبقه است.

سالن ها و اتاق های مختلف و گوناگونی در این بنا وجود دارد که کاربردهای مختلفی داشته است و زیبایی تزیینات آن ها به محض ورود، توجه شما را به خود جلب می نماید. کاربرد سالن ها و اتاق ها نیز در موارد مختلف بوده، از صرف وعده های غذایی مختلف مانند عصرانه گرفته تا فضاهایی برای پذیرایی از مهمانان شاه. اما از مهم ترین بخش های عمارت می توان به بالاترین فضایی که به آن شاه نشین می گویند اشاره نمود.

این محل برای جلوس ناصرالدین شاه بوده که بتواند نمایی کلی از شهر تهران را در مقابل چشمان خود داشته و از چهار طرف مشرف به شهر باشد.

جالب توجه است که هنگام تماشا نمای بیرونی ساختمان، سوراخ هایی روی آن مشاهده می کنید که علت وجود آن ها، استفاده از داربست های چوبی در زمان های قدیم است. این داربست ها به درون ساختمان فرومی کردند و پس از اتمام کار، آن ها را می بریدند و گاهی به جای مانده چوب را به بیرون می کشیدند، این سوراخ ها یادگاری از آن دوران اند که به وفور بر دیوارهای مجموعه کاخ گلستان مشاهده خواهید کرد…

در کنار این عمارت، سمت شمال شرقی مجموعه، دیواری طویل وجود دارد که زیبایی کاشی های هر قسمت آن، غالب گردشگران را ترغیب به گرفتن عکس می نماید. البته این نمونه از کاشی کاری ها در نقاط مختلف بسیار زیادی از کاخ مشهود است.

تزیینات شمس العماره و ساعتی هدیه از ملکه ویکتوریا

هنگام ورود به عمارت، خود را برای تماشا گچ بری ها و آیینه کاری هایی کم نظیر آماده کنید… این تزیینات به قدری زیبا و گیراست که چند دقیقه ای شما را مبهوت می نماید. از زیر پا تا بالای سرتان را هنر ایرانی فرامی گیرد که در رگه هایی از گوشه وکنار، نشانه هایی از تأثیر فرنگ هم در آن خواهید جست. زیبایی چشم نواز محیط ناخودآگاه شما را به فکر فرو خواهد برد تا اندکی بیشتر وقت خود را در این فضا صرف کنید.

شمس العماره دو بنا دارد که به قرینه ساخته شده است و معماری آن ها ایرانی است، اما ریشه هایی فرنگی نیز می توان در آن ها یافت.

ما بین این دو ساختمان، ساعتی وجود دارد که بر اساس بعضی گفته ها، اولین ساعت واردشده به ایران است. این ساعت هدیه ای از ملکه ویکتوریا است و همچنان ناقوس آن به صدا در می آید؛ این ساعت مدتی یک بار آنالیز می گردد و اگر نیازی به تعمیر داشته باشد، به آن رسیدگی خواهد شد.

آیینه کاری های بخشی از بنای شمس العماره، از بیرون و در حیاط تعیین است اما گاهی از اوقات سال هست که برای جلوگیری از آسیب نور مستقیم خورشید به تزیینات یا به دلایل مختلف جوی دیگر، پرده هایی بزرگ را از ایوان آویزان می نمایند تا سلامت بنا و تزیینات آن حفظ گردد.

دو ساختمان قرینه ای که در شمس العماره است، تراس ها یا بالکن هایی دارد که بر روی لبه آن ها نرده هایی از جنس چدن قرار گرفته؛ لازم به ذکر است که ستون های بالکن ها هم از همین جنس بوده و چدنی است.

منع بازدید از طبقات برای حفظ سلامت بنا

متأسفانه گردشگران، تنها امکان بازدید از طبقه همکف را دارند و نمی توانند از سایر طبقات بالایی شمس العماره ببینند، اما ممانعتی که از سیاحت طبقات شده، به درستی صورت پذیرفته و علت آن حفظ سلامت و جلوگیری از بروز بعضی خطرات در ساختمان عمارت است.

تمهیداتی هم برای آنالیز اوضاع عمارت انجام شده؛ برای مثال، هرازچندگاهی بعضی از کارشناسان میراث فرهنگی برای آنالیز حال و روز بنا (مثلاٌ سنجش اندازه رطوبت) سراغ شمس العماره می آیند و آنالیز هایی اینچنینی انجام می دهند.

یکی از دلایلی که مانع بازدید گردشگران از طبقات بالایی ساختمان شده، امکان نداشتن تحمل وزن جمعیت گردشگران و سنگینی آن ها به وسیله کاخ خورشید تهران است. بیان این نکته هم شایان ذکر است که شهرداری، در دوره ای قصد راه اندازی تراموای برقی در محدوده خیابان ناصرخسرو را داشت، اما خوشبختانه با دخالت مسئولان برای جلوگیری از سست شدن و بروز هرگونه آسیب احتمالی به شمس العماره و ساختمان آن، این پروژه متوقف می گردد.

آدرس و ساعت بازدید

برترین شیوه و راه دسترسی به شمس العماره و مجموعه کاخ گلستان، استفاده از خط 1 مترو است، اما اگر با ماشین شخصی قصد رفتن به این کاخ را دارید، باید خود را به خیابان خیام برسانید و در پارکینگ هایی که در اطراف این خیابان وجود دارد، خودرو خود را پارک کنید و مسافتی را تا مجموعه گلستان پیاده روی کنید.

با استفاده از خط 1 مترو باید تا ایستگاه 15خرداد بروید و پس از خارج شدن از آن، به سمت شرق خیابان 15خرداد بروید تا به ساختمان دادسرای تهران برسید. سپس به سمت چپ خود (جهت شمال) بروید و میدان 15خرداد را رد کنید. ورودی مجموعه کاخ گلستان از همین فاصله دیده می گردد.

برای بازدید از هر عمارت باید به صورت جداگانه بلیط تهیه کنید. بنای شمس العماره در شرقی ترین بخش مجموعه قرار گرفته است که برای رسیدن به آن مسافت نسبتاً زیادی را باید پیاده روی کنید. ساعت بازدید از مجموعه در نیمه اول سال از 9:00 صبح تا 17:30 دقیقه و در نیمه دوم سال هم از 9:00 صبح تا 16:30 است.