بهترین مکان ها برای رصد بارش شهابی در ایران کجاست؟ - مجله تور یک روزه

مکان های مناسب برای رصد بارش شهابی عموما به دو دسته مکان های گروهی (به همراه تور) و مکان های فردی (به همراه خانواده یا دوستان) تقسیم بندی می شوند. این مکان ها به صورت رسمی ثبت نشده اند و اکثرا به علت تجربیات شخصی منجمان آماتور در برگزاری رصد های موفقیت آمیز، شناخته می شوند؛ اما همگی دارای دو ویژگی یکسان هستند.

ویژگی نخست، داشتن آسمانی تاریک و بدون آلودگی نوری است و ویژگی دوم، دارا بودن افقی باز برای رصد آسمان شب است. افق باز اصولا به افق های مسطح و ترجیحا مکان هایی که از طریق کوه و دیگر اجسام احاطه نشده اند، اطلاق می شود.

در صورتی که شما مکان هایی را می شناسید که علاوه بر ویژگی های اطلاق شده، دارای امنیت کافی نیز هستند، می توانند مکان مناسبی برای رصد شما باشند. شما همچنین می توانید ویژگی تاریخی بودن مکان ها را به فهرست خود اضافه کنید، تا نه تنها شبی پر از شهاب در پیش رو داشته باشید، بلکه در طول روز نیز به بازدید از جاذبه های تاریخی محیط اطراف بپردازید. علاوه بر نکات ذکر شده، ما در ادامه، طی مصاحبه ای اختصاصی با پژمان نوروزی، منجم آماتور و مشاور علمی رصدخانه زعفرانیه تهران، به معرفی تعدادی از مکان های مناسب جهت رصد بارش شهابی در اقسی نقاط کشور پرداخته ایم.

اطراف تهران و سمنان

قصر بهرام

کاروانسرای قصر بهرام که در دل کویر مرکزی قرار گرفته و حدود 70 کیلومتر از اولین آبادی فاصله دارد، از دیدنیهای اطراف تهران به شمار میرود به دوره شاه عباسی تعلق داشته و علاوه بر آن، دو کاروانسرای مخروبه دیگر با نام های قصر عین الرشید و قصر حرم سرا، نیز در نزدیکی آن قرار دارند. این منطقه از نظر محیط زیستی بسیار با ارزش بوده و هنوز در زمین آن، آثاری از فسیل ها یافت می شود. برای ورود به منطقه حفاظت شده قصر بهرام، به همراه داشتن مجوز و انجام هماهنگی های لازم با منطقه ضروری است. در غیر این صورت، حتی با وجود طی کردن مسافتی سخت برای رسیدن به این منطقه، شما اجازه اقامت در آنجا را نخواهید داشت. علاقه مندان می توانند جهت تهیه مجوز، اطلاعات لازم را از محیط زیست سمنان دریافت کنند.

کاروانسرای قصر بهرام، علاوه بر امنیت کافی، دارای امکانات اولیه مانند موتور برق، سرویس بهداشتی، آشپزخانه و اتاق (برای زمان هایی که هوا بیش از حد سرد می شود) است. دسترسی به این کاروان سرا از دو راستا امکان پذیر است. راستا اول، از سمت ورامین، که در گذشته تهرانی ها از این جاده به قصر بهرام رفت و آمد می کردند، و راستا دوم، جاده گرمسار، که عمده مجوز ها هم برای این راستا صادر می شوند. بدین ترتیب، تهرانی ها هم اکنون از طریق جاده گرمسار به کاروان سرا راه پیدا خواهند کرد. این جاده، جاده بسیار خوبی نیست، اما دیدنی های فراوانی از جمله جاده تاریخی شاهی (سنگ فرش) و پایه های پل های قبل از دوره شاه عباس در آن قابل مشاهده است. در این منطقه در فصول گرم سال، مراقب گزش بندپایانی مانند عقرب باشید، زیرا فاصله شما تا نزدیک ترین روستا در حدود سه ساعت است.

ده نمک

کاروانسرای شاه عباسی ده نمک که در راستا گرمسار و در مجاروت جاده ترانزیت تهران به مشهد واقع شده است، به راحتی قابل دسترسی است، و حتی اتوبوس های سمنان، شما را در مقابل در کاروانسرای ده نمک پیاده خواهند کرد. هرچند با وجود رشد گرمسار، آلودگی نوری ده نمک نیز افزایش یافته است، اما کاروانسرای ده نمک بازسازی شده و هم اکنون محل پذریرایی، اقامت و رستوران است. با وجود اینکه این نکته، ضعف محسوب می شود، اما به علت رفت و آمد گروه های نجومی در این مکان، مدیریت در همکاری با گروه ها، در صورت هماهنگی، در هنگام شب، چراغ ها و تابلو ها را خاموش کرده تا محیطی مناسب را برای رصد فراهم کند. این مکان، برای گروه های غیر نجومی که چند ساعتی از شب را به برنامه های نجومی اختصاص می دهند، مناسب است.

مکان های بین جاده ای

نوروزی در ادامه صحبت های خود در معرفی مکان های مناسب رصد، از اولین مکانی که خود به همراه بابک امین تفرشی و اوشین زاکاریان برای رصد از طریق دو آژانس رفته است، سخن می گوید. هرچند جاده کن سولقان که در آن زمان دارای آبادی نبوده و اکنون به منطقه گردشگری تبدیل شده، اما یادآوری این خاطره برای ما، این پیام را به همراه دارد که می توان در فواصل خیلی کوتاه، به مکان هایی برای رصد رسید، و پس از چند ساعت بازدید از آسمان شب، به شهر بازگشت. به همین علت، نوروزی به معرفی مکانی در راستا جاده تهران به قم می پردازد. در اتوبان تهران به قم (در اطراف قم) معادن نمکی که درکنار دریاچه حوض سلطان قرار گرفته اند، می توانند مکان مناسبی برای رصد باشند. در صورتی که از قبل هماهنگی های لازم را انجام داده باشید، تاسیسات جمع آوری نمک از حوض سلطان، می تواند مکان امنی برای استقرار شما باشد، در غیر این صورت، شما در بیابانی بدون امکانات، اما با آسمان صاف خواهید بود.

کاروان سرا سمت جنوب شرق تهران

کاروانسرای دیر گچیین ورامین نزدیک چرمشهر (به سمت ورامین) که بازسازی شده و راه دسترسی به آن بسیار راحت است. همچنین، کاروانسرای پاسنگان نیز که قابلیت اجاره کردن دارد، می تواند مکان مناسبی برای اقامت شبانه فردی باشد.

ایستگاه 7 تلکه کابین توچال

برای کسانی که قصد رصد حرفه ای ندارند، اقامت در ایستگاه هفت تله کابین توچال، که دارای تمامی امکانات لوکس از جمله هتل نیز است، می تواند گزینه خوبی باشد.

الموت

این مکان امکانات بسیار خوبی ندارد و به علت کوهستانی بودن منطقه نیز، افق بسته ای دارد. آلودگی های نوری در آن نیز نسبت به گذشته افزایش یافته است.

دماوند

منطقه دماوند در زمان های گذشته بسیار عالی بود، اما هم اکنون به علت توسعه بسیار، در برخی منطقه ها از تهران نیز روشن تر است. هر چند منطقه های مانند اطراف دشت مشا یا روبه روی آینه ورزان، مکان های تاریک یافت می شود.

منطقه شهمیرزاد سمنان

این منطقه بسیار خوش آب و هوا بوده و آسمان بسیار خوبی دارد. در این زمینه نوروزی توصیه ای برای گروه های نجومی و خانواده های علاقه مند دارد. اگر این افراد کمی زودتر خود را به روستاهای مورد نظرشان رسانده و با شورای روستا مشورت کنند، می توانند در خانه بهداشت یا مدرسه روستا اقامت کرده و محیطی امن را تجربه کنند.

خانقاه علاءالدوله سمنانی

خانقاه علاءالدوله سمنانی که در پنج کیلومتری نرسیده به سمنان واقع شده است،، هرچند به هماهنگی اولیه با متولی آن جا نیاز دارد، اما مکان خوبی برای رصد محسوب می شود. اتاق این کاروان سرا ظرفیت 40 نفر را داشته و منظره عبور قطار در شب نیز بسیار دیدنی خواهد بود.

اطراف سمنان و دامغان

گردنه آهوان

این گردنه که هوای بسیار سردی دارد، دارای دو کاروان سرا به فاصله ده متری است، که یکی از آن ها دویست سال از دیگری قدیمی تر است.

چشمه علی دامغان

هرچند چشمه علی اکنون به منطقه گردشگری تبدیل شده است، اما به علت داشتن امکاناتی نظیر سرویس بهداشتی و فضای امن، برای خانواده ها مناسب است. این مکان 20 کیلومتر با شهر فاصله دارد.

پایگاه نجوم دامغان

از سمت دامغان به سمت جنوب، در جاده ای که به سمت جندق می رود، آبادی کوچکی واقع شده است که در آن پایگاه نجوم دامغان واقع شده است. این مکان که از طریق دکتر مرتضی ابراهیمی ورکیانی تأسیس شده است، دارای تلسکوپ بوده، و در صورت اطلاع، برای شما غذای خانگی خواهند پخت. در این مکان تنها پول غذا و تلسکوپ از خانواده ها دریافت شده و اقامت کنندگان بابت مکان پولی پرداخت نخواهند کرد.

اطراف شاهرود

منطقه حفاظت شده خارتوران

یکی از بهترین آسمان های ایران را داشته و به دریافت مجوز از محیط زیست نیاز دارد.

جنگل ابر

جنگل ابر شاهرود نیز برای رصد بسیار مناسب است.

منطقه جندق و منطقه ها اطراف

برای تهرانی ها، دامغانی ها، اصفهانی ها و حتی یزدی ها، منطقه ها اطراف جندق و کویر مصر بسیار مناسب هستند. در این منطقه ها اقامتگاه های بومگردی بسیاری ساخته شده اند. اقامتگاه های بومگردی این منطقه ها همگی علاوه بر سم پاشی، دارای امکانات بهداشتی اولیه در صورت بروز گزیدگی از طریق حشرات هستند. هرچند در فصول سرد سال، حشرات سمی بسیار کاهش پیدا خواهند کرد.

اطراف کاشان

منطقه نیاسر

در منطقه نیاسر، مدرسه ای به نام معراج واقع شده است که در صورت هماهنگی با آموزش وپرورش، می توان در ایام آخر هفته، در این مدرسه اسکان پیدا کرد. این مدرسه به واسطه رفت و آمد گروه های نجومی، با نحوه کار آن ها آشنایی داشته و آماده همکاری است. هزینه این مکان بسیار کم است، اما در اواسط هفته به علت برگزاری کلاس های مدرسه، نمی توان به آن مراجعه کرد. افق نوری منطقه نیاسر بسیار کم بوده و دارای رصدخانه نیز هست.

کویر مرنجاب

یک کاروانسرای قدیمی در این منطقه که کنار دریاچه نمک و تپه های رمل شنی واقع شده است، به مجوز نیازی ندارد. برای یافتن این منطقه، ابتدا به شهر آران و بیدگل رفته و از آنجا با دنبال کردن تابلوهای کویر مرنجاب و کمپ های کویر مرنجاب، به پاسگاهی می رسید که پس از پرداخت هزینه ورودی، می توانید وارد محوطه شوید. کاروانسرای این منطقه نیز دارای امکانات خوبی بوده و حتی در روزهای تعطیل، می توان در آنجا غذای محلی خرید. در صورتی که باد شدید، باعث پراکنده شدن غبار در هوا نشود، این منطقه برای رصد بسیار مناسب است. در این منطقه مراقب گزیدگی بندپایانی مانند عقرب در فصول گرم سال باشید.

15 کیلومتر پیش از این کاروان سرا، یک کمپ کویری که از طریق بخش خصوصی ساخته شده است، که طبق قاعده گران تر است، اما امکانات بیشتری را برای مسافران خود فراهم کرده است.

نطنز

در اتوبان تهران، کاشان، نطنز، اصفهان، پس از بادرود (مخالف ابیانه) به روستای متین آباد می رسید. کمپ کویری متین آباد، یکی از بهترین کمپ های کویری ایران قرار گرفته است، دارای همه نوع امکاناتی از جمله امکان اجاره اتاق و چادر، رستوران، غذاهای ارگانیک و امکانات دیگر است. این منطقه نه تنها آمادگی لازم جهت فراهم کردن امکانات برای گروه های نجومی را دارد، بلکه در طول روز می توان در منطقه ها اطراف به کویرگردی و شترسواری پرداخت. این کمپ، برای گروه ها و افراد بسیار مناسب است.

اطراف اصفهان

در سمت تالاب گاوخونی، روستایی به نام قورتان در انتهای زاینده رود واقع شده است. در این منطقه هم قلعه ای زیبا واقع شده است و هم می توان در داخل روستای قورتان اقامت کرد. در این منطقه ها کمپ های کویری نیز وجود دارد. در صورت سفر گروهی، می توان به دریاچه تالاب خونی نیز دسترسی پیدا کرد.

اطراف یزد

در اطراف یزد نیز مکان های مناسب رصد، با امکانات رفاهی و با امکانات کم، نیز یافت می شود. کاروانسرای زین الدین با معماری دایره شکل، مکانی منحصر به فرد در این منطقه است.

اطراف گیلان و مازندران

این منطقه ها علاوه بر نیاز به افق باز و نور کم، به رطوبت کم هم نیاز دارند. زیرا هوای ابری، کیفیت دید را به شدت کاهش می دهد. گروه های نجومی گیلانی اغلب برای رصد به سمت دیلمان و داماش می فرایند، زیرا با افزایش ارتفاع، رطوبت کاهش پیدا می کند. این منطقه ها دارای آسمان بهتری نسبت به شهر رشت هستند.

اطراف بیرجند

مردم این شهر می توانند به فاصله دو ساعت به شهر فردوس رسیده و در کویر سه قلعه رصد کنند. کمپ این منطقه برای کسانی که قصد دارند رصدی جدی انجام دهند مناسب خواهد بود.

اطراف بندرعباس و قشم

پارک ملی گنو

این مکان نسبت به سایر مکان های بندرعباس از دمای هوای خنک تر و آسمان تاریک تری برخوردار بوده، اما به علت وجود شکارچی ّهای غیر مجاز، خطرناک است. در این منطقه، حوالی چشمه آبگرم گنو، امنیت و امکانات بیشتر است.

قشم

در جزیره قشم می توان برای رصد به دره ستارگان رفت. برخی گروه های نجومی بندرعباس نیز برای رصد به این منطقه از قشم سفر می کنند. این منطقه به مجوز نیاز دارد. اما در کل، در غرب جزیره قشم نیز اقامتگاه بومگردی و آسمان تاریک به وفور یافت می شود. اگر در اطراف ساحل به رصد آسمان بپردازید، نورافشانی پلانکتون های نزدیک ساحل نیز منظره ای رویایی را ایجاد می کند.

اطراف اهواز

مردم شهر اهواز می توانند با مرکز نجوم اهواز در ارتباط بوده و سفرهای رصدی خود را به همراه آن ها انجما دهند.

اطراف شیراز

رصدخانه شیراز (رصدخانه ابوریحان بیرونی) برای رخدادهای نجومی برنامه هایی برگزار می کند که علاقه مندان در این شهر می توانند با این مکان در ارتباط قرار گیرند. گروه های نجومی شهر صدرا نیز بسیار فعال هستند.

اطراف تبریز

گروه نجومی آیاز از جمله گروه های نجومی در این منطقه است که برنامه های نجومی بسیار خوبی برای رصد ها برگزار می کند.

اطراف همدان

رصدخانه ابن صلاح همدانی در همدان، برنامه های نجومی برای علاقه مندان به این حوزه برگزار می کند.

در نهایت، سه نکته مهم را می توان جمع بندی کرد:

نکته اول، اقامتگاه های بومگردی در روستاهای مختلف، مکان های امن و مناسبی جهت رصد و اقامت هستند.

نکته دوم، به علت گسترده بودن بازه بارش های شهابی، می توان در نزدیک ترین تعطیلات به اوج بارش شهابی، سفری دو روزه برنامه ریزی کرد و علاوه بر سفر به نقاط تازه، چند ساعتی در شب را به رصد آسمان و نظاره بارش پرداخت. در مورد بارش شهابی جباری، این بارش از ده مهر آغاز شده و اوج آن 29 مهر ماه خواهد بود.

نکته سوم، در صورتی که شما قصد تجربه رصد بارش شهابی را دارید اما به اطلاعات و امکانات اطراف شهر خود دسترسی ندارید، می توانید با گروه های نجومی شهر خود، از طریق سرچ اینترنتی، دسترسی پیدا کرده و سفر خود را به همراه آن ها انجام دهید.