از تجارت اطلاعات چه می دانید؟ - مجله تور یک روزه

حامد اکبری| روند شتاب روزافزون اهمیت یافتن ارزش اطلاعات و دیتا های خام و پردازش شده به گونه ای است که بازار اطلاعات را به کسب و کاری مستقل تبدیل می کند؛ بازاری که در آن خرید و فروش اطلاعات با نگاه مشتری مدارانه به نحوی اتفاق خواهد افتاد که صاحبان داده و اطلاعات نیز در درآمد و سود ناشی از آن سهیم باشند.

از همین رو است که پیش بینی می شود به زودی شاهد کاهش استفاده پنهانی از اطلاعات و تحلیل داده ها برای اهداف تبلیغاتی و افزایش روز افزون کسب وکار هایی مبتنی بر تجارت اطلاعات خواهیم بود.

این موضوع دلایل زیادی می تواند داشته باشد که در ذیل شرح خواهد شد. مهم تر از همه حساسیت عمومی بر حفظ امنیت اطلاعات و قوانین مشابه GDPR در دنیا است. قانون معروف GDPR (General Data Protection Regulation) در اروپا شرکت ها را موظف به کسب اجازه از کاربر در هر گونه استفاده، مخاطبان، فروش و داده کاوی از دیتا های کاربرانشان و همچنین معدوم کردن دیتا ها در صورت عدم استفاده مرتبط با سرویس ارائه شده ازطریق کسب و کار ها می کند.

البته به نظر نگارنده، این تب عمومی به زودی فرو خواهد نشست و امنیت اطلاعات به معنای عمیق تر و فراتر از معنای فعلی ارتقا خواهد یافت و جامعه دیگر نگران دسترسی عمومی به داده های ساده و ابتدایی خود نخواهد بود؛ زیرا رفته رفته جامعه متوجه خواهد شد که برای حضور و فعالیت و تعامل در فضای مجازی و بر بستر اینترنت، سطحی از به اشتراک گذاری اطلاعات ضروری است و همچنین جامعه در خواهد یافت که شتاب کوچ خدمات عمومی به فضای مجازی حتی در سطح دولت ها، بقای افراد و امکان استفاده از خدمات عمومی را به حضور در فضای مجازی با هویت مشخص و اطلاعات دسترس پذیر گره خواهد زد و عملا تعریف امنیت اطلاعات و حریم خصوصی دچار تغییر خواهد شد.

دلیل دیگری که می توان برای ظهور تجارت های صرفا مبتنی بر دیتا و اطلاعات ذکر کرد، تخصصی و پیچیده شدن داده کاوی ها (Data Mining، به مفهوم استخراج اطلاعات نهان در حجم زیادی از داده است)، پیشرفت متد ها و ابزار های پردازش داده، استفاده از هوش مصنوعی و یادگیری ژرف ماشینی Machine Learning است.

از آنجا که خود این موضوعات هر روز در رشد فناورانه قرار دارند، نگاه به اطلاعات به عنوان یک محصول جانبی در کنار سرویس های اصلی ارائه شده ازسوی کسب و کارها، به ناچار تغییر خواهد کرد و احتیاج به اطلاعات دقیق تر و پیچیده تر و عمیق تر، نقطه عزیمت جمع آوری اطلاعات را از درخواست اجازه دسترسی به اطلاعات کاربران، به خود اظهاری اطلاعاتی تغییر خواهد داد!

دلیل دیگری هم که می توان برای دگردیسی استفاده از دیتا و سو ق دادن اطلاعات کاربران به سوی تجارت مستقیم اطلاعات ذکر کرد، آگاهی و آشنایی جامعه با ارزش داده ها و اطلاعات شخصی خود برای کسب و کار ها است.

البته این اهمیت تا حدی هم نخبگان و طبقه متوسط را هم اکنون با خود درگیر کرده است، ولی عملا عموم جامعه از این ارزش و حق و سهم پنهان خود در بهره مندی از منافع آن بی خبرند. ولی در آینده این آگاهی سبب خواهد شد پلتفرم های جمع آوری اطلاعات با رضایت کامل کاربران و البته به شرط دریافت حق السهم اطلاعاتی خود شکل گرفته و اقدام به تجارت اطلاعات کنند.

در واقع جامعه رفته رفته به مفهوم اطلاعات به مثابه دارایی نگاه خواهد کرد و اجازه نخواهد داد افراد از این دارایی بی نصیب باشند یا دارایی آن ها ازسوی سودجویان اطلاعاتی استفاده شود و خود از آن بی بهره باشند.

الگو های درآمدزایی از دیتاها:

الگو های درآمد زایی از دیتا ها و اطلاعات عمومی جامعه و سایر موضوعات یا به عبارت بهتر، ایجاد ارزش افزوده برای دیتا ها و تبدیل آن ها به دارایی (Asset)، در محور های مختلفی قابل پیاده سازی است که مستقلا به آن باید پرداخته شود:

- تجمیع اطلاعات عبارت است از جمع آوری و طبقه بندی و خوشه بندی دیتا ها و تبدیل کردن آن ها به دیتاست هایی (Data Set) است که قابلیت ارائه به کسب و کار های مرتبط را داشته باشند. هم اکنون کسب و کار ها برای دست یابی به اطلاعات مشتریان و مخاطبان بالقوه و احتمالی از انواع روش های واکشی دیتا (Data Fishing) و تله های اطلاعاتی در قالب سرویس های مجاور و همسایه با سرویس مورد نظر و انواع تخفیف ها و پیشنهاد هایی استفاده می کنند که در صورت وجود پلتفرم های تجارت اطلاعات، این اطلاعات می توانند با مشارکت صاحبان اطلاعات، یعنی کاربران، رد و بدل شوند.

- روزآمد سازی داده ها از دیگر موارد تبدیل کردن اطلاعات به دارایی است؛ به عبارت دیگر، از آنجا که ارزش داده ها به روز آمد بودن Updated آنهاست، صرف روزآمدسازی داده ها هم می تواند محل درآمدزایی اطلاعاتی باشد. این وظیفه و ایجاد ارزش افزوده نیز همچنان می تواند بر عهده خود کاربر به عنوان صاحب اطلاعات باشد.

- تصحیح متدولوژی برداشت اطلاعات به هدف افزایش کیفیت اطلاعات و پالایش آن ها و جلوگیری از انباشت اطلاعات آلوده و بدون استفاده و اشتباه هم از موارد مهم تر این اطلاعات به مثابه دارایی است.

- همسان سازی اطلاعات با هدف تسهیل استفاده از داده ها ازسوی مشتریان آن ها که عموما کسب و کار ها هستند، هم از روش های ایجاد ارزش افزوده بر اطلاعات است. این همسان سازی ها می تواند در متر های عددی، واحد های ثبت داده ها، علامات اختصاری داده ها و اطلاعات و انواع روش های دیگر منعکس باشد.

- پروفایلینگ و دسترسی پذیری به اطلاعات هویتی و ابر اطلاعاتی پیرامون اشخاص حقیقی از جمله اطلاعات مرتبط با سلامت، تحصیل، علائق و مهارت ها و گراف خانوادگی، جنسیتی و وضعیت تأهل، اطلاعات مکانی، سن و اطلاعات دموگرافیک هم از مهم ترین دارایی هایی است که به سادگی اشخاص حقیقی و کاربران پلتفرم های تجارت اطلاعات می توانند در آن مشارکت و از آن کسب درآمد کنند.

- جست و جو پذیری داده ها با روش های تگ زدن و اتصال آن ها با مفاهیم و واژگان مرتبط سری و موازی، شبیه کاری که موتور های جست و جوگر مثل گوگل و شبکه های اجتماعی مثل YouTube در تحلیل رفتار و علائق افراد انجام می دهند؛ با این تفاوت که این روش با اجازه و آگاهی و به هدف ایجاد ارزش افزوده بر اطلاعات مبتنی بر رفتار عمومی افراد انجام می شود و اطلاعات آن ها ارزش قابل محاسبه ای پیدا می کنند.

- تبدیل داده ها به پیش احتیاج های زنجیره ها مختلف خدمات. بسیاری از داده ها می توانند به سادگی به اطلاعات مورد احتیاج یک زنجیره خدماتی تبدیل شوند؛ برای مثال اگر یک زنجیره به سن یا جنسیت افراد برای ارائه خدمات خود احتیاج داشته باشد، از شماره ملی آن ها می توان این اطلاعات را استخراج و در اختیار زنجیره مورد نظر قرار داد و البته بسیاری از تبدیل های پیچیده تر که ارزش افزوده های بیشتری می توانند در راستای تبدیل اطلاعات به دارایی داشته باشند.

- داده کاوی هم از مهم ترین روش ها به عبارتی روش کلاسیک ایجاد ارزش افزوده بر دیتا ها است. داده کاوی مختصرا عبارت است از کشف الگو ها و معانی پنهان از داده های موجود؛ برای مثال، کشف رفتار های یک فرد در حوزه ورزش از خرید ها و سن و جنسیت او.